Boşa Geçen Süre Tazminatı
İş Kanunu’nda işçiyi korumak için birtakım düzenlemeler getirilmiştir. İşverenin işçiyi keyfi olarak işten çıkarmaması yahut çıkarması halinde yaptırımlarla karşılaşması için işçi lehine düzenlemeler yapılmıştır. İşçi lehine düzenlemelerin en önemlisi şüphesiz işveren tarafından sebepsiz yahut haksız şekilde iş sözleşmesinin feshedilmesi halinde tanınan haklar ve imkanlardır. Bu düzenlemelerden biri de işe iade davası ve bunun içerisinde boşa geçen süre tazminatıdır.
İşçinin iş sözleşmesinin işveren tarafından fesih sebebinin gösterilmemesi yahut fesih sebebinin geçerli olmaması halinde işçi iş sözleşmesinin feshinin geçersiz olduğunu ileri sürmek ve işe geri dönmek için işe iade davası açabilir. İşe iade davası hakkında detaylı bilgi öğrenmek için “İşe İade Davası” başlıklı yazımızı okuyabilirsiniz.
İşe iade davası kararı sonrası işçi işe başlatmama tazminatı ve boşa geçen süre tazminatı talep edebilir. İşe başlatmama tazminatı hakkında detaylı bilgi için “İşe Başlatmama Tazminatı” yazımızı inceleyebilirsiniz. Bu yazımızda boşa geçen süre tazminatı hakkında bilgi verilecektir.
Boşa Geçen Süre Ücreti Nedir?
Boşa geçen süre ücreti işe iade davasında işçi lehine verilen bir ücret tutarıdır. Bu husus 4857 Sayılı İş Kanunu Md. 21/3.fıkrasında düzenlenmiştir.
Geçersiz sebeple yapılan feshin sonuçları Madde 21/3: “Kararın kesinleşmesine kadar çalıştırılmadığı süre için işçiye en çok dört aya kadar doğmuş bulunan ücret ve diğer hakları ödenir.”
İşe iade davası sonucunda işçinin feshinin geçersiz olduğuna ve işe iade talebinin kabulüne karar verebilir. Bu takdirde işe iade davası işçi lehine sonuçlanmış olur ancak bu kararın kesinleşmesi uzun sürebilir çünkü işveren ilk derece mahkemesinin kararını istinaf yahut temyiz etmiş olabilir bu takdirde davaların sonuçlanması ve kesinleşmesi 2 ila 3 yılı bulabilir. Boşta geçen süre ücreti ise işçi lehine sonuçlanan işe iade davasında çıkan kararın kesinleşmesine kadar işçinin çalıştırılmadığı süre için işçiye ödenen ücrettir. Bu ücret en çok dört aya kadar doğmuş bulunan ücret olacaktır.
İşçinin iş sözleşmesi geçersiz olarak feshedilse de işçinin işe dönebilmesi için işe iade davası açması ve bunun kesinleşmesi gerekir. Bu kararın kesinleşmesine kadar işçi işyerinde çalışamıyor ve bir gelir elde edemiyor olabilir. Kanun koyucu da işçinin bu süre zarfında işsiz kalması ve gelir elde edememesi ihtimaline karşı işçiye bunu talep etme hakkı vermiştir. İşçi işe iade davasında bu boşta geçen süreyi ücret olarak talep edebilecektir.
Önemle belirtmekteyiz ki işçi bu süre zarfında başka bir işe de girmiş olabilir ancak işçinin başka işe girmesi işe iade davasında boşta geçen süre ücretini talep etmesine engel teşkil etmemektedir. İşçi bu sürede işe girse de bu ücreti talep edebilecektir.
Hangi Hallerde Boşa Geçen Süre Ücreti İstenebilir?
İşçinin boşta geçen süre ücreti isteyebilmesi için işe iade talebiyle açtığı davanın sonucunda işveren tarafından yapılan feshin geçersizliğine ve işçinin işe iade talebinin kabulüne karar verilmesi gerekmektedir. İlk derece verilen bu kararın da istinaf ve temyiz edilmesi halinde onanması ve kesinleşmesi gerekmektedir. İşe iade davasının reddedilmesi halinde işçi bu tazminatı talep edemeyecektir.
Boşa Geçen Süre Ücreti Talep Edebilme Şartları
1.Öncelikle boşta geçen süre ücretini iş güvencesinden yararlanan işçiler talep edebilir. İş güvencesinden kapsamı dışındaki işçiler bu ücreti talep edememektedir.
2.İşçi işe iade davası açtığı takdirde bu davada yalnızca feshin geçersizliğine ve işe iade edilmesine karar verilmesini talep etmelidir.
3.İşe iade davasında mahkeme işveren tarafından yapılan feshin geçersizliğine ve işçinin işe iadesine karar vermelidir.
4.İşçi mahkeme kararının kesinleşmesinden itibaren 10 gün içerisinde işe başlamak için işverene başvurmuş olmalıdır. İşçi bu sürede işverene hiç başvurmazsa boşta geçen süre ücretini talep edemeyecektir.
Arabuluculuk Aşaması
İşçi işveren tarafından yapılan geçersiz fesih nedeniyle işe iade talebiyle işe iade davası açmadan önce İş Mahkemeleri Kanunu Md. 3/1 gereğince dava şartı olarak arabulucuya başvurmak zorundadır. Dolayısıyla boşta geçen süre tazminatını talep edebilmek için öncelikle arabuluculuk aşamasından geçilmelidir. İşçi fesih bildiriminin tebliğinden itibaren 1 ay içerisinde arabulucuya başvurmak zorundadır.
Dava Açma Süresi
Arabuluculuk görüşmelerinde anlaşılamadığı takdirde tamamladıktan sonra son arabuluculuk tutanağının düzenlendiği tarihten itibaren 2 hafta içerisinde işe iade davası açılabilir.
Görevli ve Yetkili Mahkeme
Boşa geçen süre ücreti işe iade davası sonunda talep edilen bir ücrettir. Bu nedenle işe iade davası açılmalıdır. İşe iade davalarında görevli mahkeme İş Mahkemeleridir. Ancak İş Mahkemelerinin bulunmadığı yerlerde genel görevli mahkeme Asliye Hukuk Mahkemesi işe iade davalarına bakmaktadır.
Yetkili mahkeme hususunda ise öncelikle zorunlu arabuluculuk şartı bulunduğundan işçi davalının yerleşim yerindeki veya işin yapıldığı yerdeki arabuluculuk bürosuna başvuruda bulunması gerekir. Buna göre arabuluculuktan sonra yetkili mahkemede aynı şekilde davalının yerleşim yerindeki veya işin yapıldığı yerdeki İş Mahkemesi yetkili olacaktır.
Boşta Geçen Süre Ücreti Miktarı
Boşta geçen süre ücretini kanunda işçinin en çok 4 aya kadar doğmuş bulunan ücret ve diğer hakları olarak belirtmiştir. Bu ücret hesaplanırken işçinin aylık ücretine ek olarak işveren sağlanan ve parayla ölçülebilen (yol, yemek, ikramiye vs.) ücretlerde hesaba katılacaktır. Eğer bu süreçte işçilere zam yapılmışsa bu da göz önünde bulundurulacaktır.
Boşta Geçen Süre Ücreti Zamanaşımı
Boşta geçen süre ücretinde zamanaşımı 5 yıldır. Bu süre işçinin işe başlamak için işverene başvurduğu günden itibaren başlamaktadır.
Yargıtay Kararları
“Dava devam ederken, davacının işe başlatılmış olması, aksi ileri sürülmedikçe, davalı işverenin feshin geçerli bir sebebe dayanmadığını kabul ettiği şeklinde değerlendirilmelidir. Davalı işverence yeni bir iş sözleşmesi çerçevesinde davacının işe başlatıldığı ileri sürülmediğine göre davacının yargılama sırasında işe başlatılmış olması feshin geçersizliğini kabul ettiği biçiminde yorumlanmalıdır. Boşta geçen süre ücreti, feshin geçersizliğine ilişkin karar verilmesi ve işe başlatılmak için işverene süresinde başvurulması şartına bağlıdır. Somut olayda, boşta geçen süre ücretine ilişkin bu şartların yargılama sırasında, davacının işe başlatılmasıyla, önceden gerçekleştiği kabul edilmelidir. Bu durumda davacı işçi, açıkça feragat etmemiş ya da talebini geri almamış ise boşta geçen en çok dört aylık ücret ve diğer haklarının hüküm altına alınması gerekir. Dosya içeriğine göre davacı işe başlatıldıktan sonra söz konusu ücret ve diğer haklarından açıkça feragat etmemiştir. Bu nedenle, boşta geçen süre ücreti ve diğer haklarının hüküm altına alınması gerekirken reddi hatalıdır.” (Yargıtay 9. Hukuk Dairesi Esas Numarası: 2008/3686 Karar Numarası: 2008/23513 Karar Tarihi: 15.09.2008)
“Mahkemece davacı işçinin işverence eski işine iade edildiği ve bu nedenle davanın konusuz kaldığı gerekçesi ile karar verilmesine yer olmadığına şeklinde hüküm kurulmuş, boşta geçen en çok dört aya kadar süreyle ilgili ücret ve diğer haklar yönünden bir karar verilmemiştir.
Hüküm davacı tarafından temyiz edilmiştir.
Davalı işverence işçi eski işine iade edildiğine göre feshin geçerli bir nedene dayanmadığı anlaşılmaktadır. Şu hale göre boşta geçen en çok dört aya kadar süreyle ilgili ücret ve diğer hakların hüküm altına alınması gerekir.” (Yargıtay 9. Hukuk Dairesi Esas Numarası: 2004/31887 Karar Numarası: 2005/21116 Karar Tarihi: 13.06.2005)
“Mahkemece feshin geçersizliğine karar verildiğinde, kararın kesinleşmesine kadar çalıştırılmadığı süre için işçiye en çok dört aya kadar doğmuş bulunan ücret ve diğer hakların ödenmesini de hüküm altına alınması gerekir. Yasa koyucu yargılama süresini dikkate alarak bu düzenlemeyi yapmıştır. Fesih ile işe iade kararı sonrası başvuru arasında boşta geçen süre 4 aydan az olduğu takdirde, başvuru tarihine kadar ki ücret ve diğer haklar hüküm altına alınacaktır.
Ancak yargılama süreci 4 aydan fazla sürdüğünde, yasanın amir hükmü gereği boşta geçen süre için 4 aya kadar ücret ve diğer hakların ödenmesi gerekecektir. Boşta geçen süre için ücret ve diğer hakların ödenmesi, feshin geçersizliğine bağlı ikincil bir sonuçtur. Talep olmasa da mahkemece dikkate alınması gerekir.” (YARGITAY 9. HUKUK DAİRESİ Esas Numarası: 2007/27723 Karar Numarası: 2008/7810 Karar Tarihi: 08.04.2008)
“1- Dosyadaki yazılara toplanan delillerle kararın dayandığı kanuni gerektirici sebeplere göre, davacının aşağıdaki bendin kapsamı dışında kalan temyiz itirazları yerinde değildir.
2- Davacı işçi açmış olduğu bu davada, işe başlatmama tazminatı ile boşta geçen süreye ait ücret ve diğer hakları ile fark kıdem ve ihbar tazminatı talep etmiştir. Mahkemece, davanın reddine karar verilmiştir.
Dosya içindeki bilgi ve belgelere göre ve mahkemenin de kabul ettiği üzere; davacı işçi, işe iade davası sonucu yasal süre içinde işe başlamak için başvuruda bulunmuş, davalı işveren tarafından süresi içinde işe davet edilmiş ancak işe başlamak için işyerine gitmemiştir. Bu durumda, davacı işçi yasal süresi içinde işe başvurmakla 4857 Sayılı İş Kanunu’nun 21. maddesinde sözü edilen boşta geçen süreye ait ücret ve diğer haklara hak kazandığının kabulü gerekir. Bilirkişi raporunda bu yönde yapılmış olan hesaplama bir değerlendirmeye tabi tutularak anılan isteğin kabulüne karar verilmesi gerekirken reddi hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.” (YARGITAY 9. HUKUK DAİRESİ Esas Numarası: 2008/4328 Karar Numarası: 2008/6932 Karar Tarihi: 31.03.2008)
Avukat Mücahit Ahmet TUMBUL 10 yıldan fazla mahkeme tecrübesi ile boşanma davalarınızda hukuki danışmanlıkta bulunacaktır.
Avukat Cem AKYAZI Adalet Bakanlığı Arabulucular Siciline kayıtlı uzman arabulucudur. Tarafların duygusal durumlarından uzaklaşarak menfaatlerine odaklanmalarını sağlama aşamasında yanınızda olacaktır. Ayrıca Boğaziçi Üniversitesinden pedagojik formasyon eğitimi almıştır.
Arena Hukuk Bürosu
Bilgi için: 0212 706 90 30