Boşanma Davası Manevi Tazminat
Boşanma Davası manevi tazminat 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu Madde 174’de düzenleme altına alınmış kanunen taraflara tanınmış bir haktır. Ancak bu taleplerin kabul edilmesi belirli şartlara tabidir. Manevi tazminat istemlerini aşağıda ayrıntılı şekilde açıklayacağız.
Manevi Tazminat
Manevi tazminat 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun Madde 174/2.fıkrasında düzenlenmiş taraflara tanınmış bir haktır.
Boşanmaya sebep olan olaylar yüzünden kişilik hakkı saldırıya uğrayan taraf, kusurlu olan diğer taraftan uygun miktarda bir para ödenmesini isteyebilir. Bu para ödemesine manevi tazminat denilmektedir.
Manevi Tazminat Talebinde Taraflar
Karşı taraftan manevi tazminat talebinde bulunan eş/taraf davacı olarak nitelendirilir.
Tazminat talebinde bulunulan ve zararı ödemekle yükümlü eş/taraf davalı olarak nitelendirilir.
Manevi Tazminat Talep Edebilme Şartları
Tarafların manevi tazminat talebinde bulunabilmesi için aşağıda sayılan şartların birlikte gerçekleşmesi gerekir.
- Mahkeme tarafında boşanmaya karar verilmiş olması gerekir.
Manevi tazminat talebinin değerlendirilebilmesi için boşanmaya karar verilmiş olması ve bu kararın kesinleşmesi gerekmektedir. Manevi tazminat boşanma davasıyla birlikte açılabileceği gibi boşanma davası devam ederken boşanma davasından ayrı bir dava olarak da açılabilir. Ayrıca boşanma davası kesinleştikten sonra ayrı bir dava olarak da açılabilir. Dolayısıyla manevi tazminat talebini boşanma davasıyla birlikte açma zorunluluğu yoktur. Ancak manevi tazminat istemli davalarda manevi tazminata hükmedilebilmesi için öncelikle mutlaka boşanmaya karar verilmiş ve kesinleşmiş olması gerekmektedir.
2. Manevi tazminat isteyen tarafın, boşanmaya neden olan olaylar yüzünden kişilik haklarının hukuka aykırı olarak ihlal edilmiş olması gerekir.
Manevi tazminat talebinde bulunabilmek için tarafların boşanmaya neden olan olaylar yüzünden kişilik haklarının hukuka aykırı olarak ihlal edilmiş olması (kişilik haklarının saldırıya uğraması) gerekir.
Kişilik haklarına saldırı teşkil eden eylemleri örnekleyecek olursak; hakaret etmek, şiddet uygulamak, evden kovmak, eşinin hastalığı ile ilgilenmemek, fiziksel şiddet uygulamak, sadakatsizlik yapmak, evden kovmak, tehdit etmek gibi eylemler kişilik haklarına saldırı teşkil eder ve manevi tazminatı gerektirir.
Kişilik haklarına saldırı teşkil etmeyen eylemlere örnek verecek olursak; maddi destek sağlamamak, düzenli şekilde çalışmamak, eve uzun süre gelmemek, sebepsiz yere evi terk etmek gibi eylemler kişilik haklarına saldırı teşkil etmez ve manevi tazminatı gerektirmez.
3. Manevi tazminat talep edilen eşin kusurlu olması gerekir.
Manevi tazminat talep edebilmek için manevi tazminat talep edilen eşin kusurlu olması gerekir. Manevi tazminat talep edilen eşin kusuru yoksa manevi tazminata hükmedilemeyecektir.
Eşin kusurlu olduğu durumlara örnek verilecek olursa; eşin zina yapması, terk etmesi, hayata kast edilmesi, onur kırıcı davranışlarda bulunulması durumlarında eşin kusurlu olduğu kabul edilir.
Taraflar eşit kusurlu ise manevi tazminat talebinde bulunamayacaklardır.
4. Manevi tazminat talebi boşanma nedeniyle olmalıdır.
Manevi tazminat talep eden tarafın kişilik haklarına saldırı oluşturan eylemler boşanmadan kaynaklanmalıdır. Boşanmaya ve kişilik haklarına saldırı niteliği taşıyan eylemlerin diğer eşin neden olduğu ispat edilmelidir. Örneğin diğer eş tarafından sürekli olarak darp edilmek sayılabilir.
Manevi Tazminat Talebi ve Manevi Tazminat Davası Nasıl Açılır?
Manevi tazminat talebi boşanma davası açılırken sunulan dilekçede talep edilebilir veya diğer eş dava açmışsa davalı olarak cevap dilekçesinde manevi tazminat talebinde bulunulabilir.
Eğer taraflar boşanma davasında manevi tazminat talebinde bulunmamışsa boşanma davası devam ederken ayrı bir dava olarak manevi tazminat davası açabilirler. Bu takdirde davalar hakkında birleştirme kararı verilebilir veya boşanma davası manevi tazminat davasında bekletici mesele yapılır ve boşanma kararı kesinleştikten sonra maddi tazminat davasına devam edilir.
Taraflar önce boşanma davası açarsa ve boşanma davası kesinleşirse bu davadan sonra da ayrı dava olarak manevi tazminat davası açabilir. Ancak bu dava 1 yıllık zamanaşımına tabidir. Taraflar manevi tazminat davasını boşanma kararının kesinleşmesinden itibaren 1 yıl içinde açmalıdır.
Manevi tazminat talebinin miktarı dava veya cevap dilekçesinde açıkça belirtilmelidir. Örneğin “10.000 TL manevi tazminat talep ediyorum” şeklinde bir beyan bulunmalıdır. Manevi tazminat tutarı ıslahla arttırılamaz.
Davasında Görevli ve Yetkili Mahkeme
Manevi tazminat talebi ve maddi tazminat davalarında görevli mahkeme Aile Hukuk Mahkemesidir. Aile Mahkemesinin bulunmadığı yerlerde genel görevli mahkeme Asliye Hukuk Mahkemesinde dava açılmalıdır.
Yetkili mahkeme boşanma davası ile birlikte talep ediliyorsa Türk Medeni Kanunu Madde 168 özel hüküm gereğince eşlerden birinin yerleşim yerindeki mahkeme yahut davadan önce son defa altı aydan beri birlikte oturdukları yer mahkemesidir.
Boşanma davasından bağımsız olarak manevi tazminat davası açılması ihtimalinde yetkili mahkeme davalının ikametgahı mahkemesinde açılır.
Anlaşmalı Boşanma ve Manevi Tazminat
Taraflar anlaşmalı olarak boşanabilir. Taraflar yapmış oldukları anlaşma protokolünde herhangi bir maddi tazminat talebinde bulunmamışlarsa bu haklarından feragat etmiş sayılır dolayısıyla anlaşmalı boşanma sonrasında taraflar birbirlerinden manevi tazminat talep edemezler.
“Somut olayda da davacının maddi ve manevi tazminat taleplerinin TMK’nın 178. maddesi uyarınca talep edildiği, kesinleşen boşanma kararında ise kusura ilişkin bir değerlendirme yapılmadığı gibi tarafların mahkeme huzurunda boşanma ve boşanmanın mali sonuçları hakkında uzlaştıkları, bu husustaki imzalı beyanlarının tutanağa geçirildiği, böylelikle mahkemece TMK’nın 166/3. maddesine dayalı olarak boşanma kararı verildiği anlaşılmaktadır. Böyle bir durumda tarafların boşanmanın mali sonuçlarına ilişkin aralarındaki ihtilafı nihai olarak çözdükleri ve ilişkilerini tasfiye ettikleri kabul edilir.
Bu itibarla anlaşmalı boşanmadan sonra artık boşanma sebebiyle (TMK md. 174/1,2) maddi ve manevi tazminat istenemez.” Yargıtay Hukuk Genel Kurulu 2017/3067 E. , 2019/512 K.
Manevi Tazminatın Miktarının Belirlenmesi
Manevi tazminat miktarı hâkim tarafından belirlenecektir. Manevi tazminat miktarı boşanmaya sebep olan olayın ağırlığına göre değişecektir.
Hakim takdir yetkisini kullanarak uygun bir miktar belirleyecektir. Uygun bir miktar belirlerken şu hususları göz önüne bulunduracaktır:
- Olayın ağırlığı
- Olayların meydana geliş şekli
- Tarafların yaşları
- Evlilik süreleri
- Ekonomik ve sosyal durumları
- Ödeme gücü
Gibi hususlar hakim tarafından göz önünde bulundurularak uygun bir miktar belirlenecektir.
Manevi Tazminatın Ödenme Biçimi
Manevi tazminat yalnızca para olarak ödenebilmektedir. Manevi tazminat tek seferde ve toplu olarak ödenir.
Manevi tazminat Türk Medeni Kanunu Madde 176/2.fıkra gereğince irat şeklinde (taksit taksit/dönemsel/kısım kısım) ödenemez.
Taraflar ne kadar talep etmişse o üst sınır olarak kabul edilecektir.
Manevi Tazminat Zamanaşımı
Taraflar önce boşanma davası açarsa ve boşanma davası kesinleşirse bu davadan sonra da ayrı dava olarak manevi tazminat davası açabilir. Ancak bu dava 1 yıllık zamanaşımına tabidir. Taraflar maddi tazminat davasını boşanma kararının kesinleşmesinden itibaren 1 yıl içinde açmalıdır.
Örneğin boşanma davası 01.01.2022 tarihinde kesinleşmişse bahse konu manevi tazminat davasının da 01.01.2023 tarihine kadar açılması gerekir.
Manevi Tazminat Yargıtay Kararları
“Dosya kapsamına göre, davacı davalının eyleminin devam ettiğini iddia etmektedir. Boşanma davasının kesinleşmesine kadar davacı ve dava dışı eşi birbirine sadakat yükümlülüğü devam ettiği gibi davalının dava dışı eş ile birlikteliğinin boşanma davası süresince de devam ettiği anlaşıldığına göre zamanaşımından söz edilemeyeceğinden uyuşmazlığın esası incelenip sonucuna göre karar verilmelidir.
Ayrıca davacı, davalının hakaret nitelikli eylemleri nedeniyle de tazminat istemiştir. Suç teşkil eden bu eylem bakımından da dava tarihi itibariyle zamanaşımı süresi dolmamış olduğundan mahkemenin bu yönü de gözetmeden verdiği karar usul ve yasaya aykırı olup bozmayı gerektirmiştir.” 4. Hukuk Dairesi 2014/12481 E. , 2014/16342 K.
“Dava, evli olduğunu bildiği halde onunla duygusal ve cinsel ilişkiye girmek suretiyle kişilik haklarına saldırı iddiasına dayalı manevi tazminat davasıdır.
Eşler evlenmekle birbirlerine karşı cinsel anlamda sadakat yükümlülüğü altına girerler. (MK.185/III) Bu yükümlülüğün ihlali halinde diğer eş TMK 161 maddesine dayalı olarak zina nedenine dayalı boşanma davası açar ve bu davada MK 174/2 maddesinde düzenlenen manevi tazminat isteminde bulunabilir. Böyle bir boşanma davası açarak eşinden tazminat alan kişinin manevi zararı karşılanmış demektir. Boşanma davası açmayan eş, sadakat yükümlülüğüne uymayan eşi affetmiş demektir. Affeden eş manevi tazminat isteminde bulunamaz. Diğer yandan boşanma davası açmakla birlikte hangi sebeple olursa olsun eşinden bu nedenle manevi tazminat istemeyen eşin durumuda aynıdır.
Davalı eş ile ilişkide olan 3. kişinin durumuna gelince; boşanma davasıyla eşinden manevi tazminat alan davacı manevi tazminatın “tekliği ve bölünmezliği” ilkesi gereğince 3. kişiden tazminat isteyemeyeceği gibi bu tazminatı “sadakat” yükümlülüğü olan eşinden istemeyen, istemeyi ihmal eden davacı elbetteki 3. kişiye yönelemez. Diğer yandan MK 2 maddesi gereğince “herkes haklarını kullanırken iyiniyet kaidelerine uymak zorundadır.” Davacının eşinden manevi tazminat almışken ya da sadakat yükümlülüğü olan eşi yerine 3. kişiye yönelmesini hukuk düzeni koruyamaz. 3. kişinin bu eylemden dolayı davalı eş ile müteselsil sorumluluğu da kabul edilemez. Zira; sadakat yükümlülüğü sadece eşe aittir.” 4. Hukuk Dairesi 2015/2859 E. , 2015/6040 K.
“Dava, boşanmadan sonra açılan boşanma sebebiyle maddi ve manevi tazminat isteklerine ilişkindir. Evliliğin boşanma sebebiyle sona ermesinden sonra açılan, boşanmanın fer’i niteliğindeki tazminat taleplerinin değerlendirilmesinde esas alınacak kusur: boşanma davasında belirlenen ve boşanma sebebi olarak kabul edilmiş olan kusurdur. Sonradan Türk Medeni Kanununun 178. maddesine göre açılan maddi ve manevi tazminat talepleri için: artık yeni vakıalara dayanılması yeniden kusur dağılım ve derecesinin tespit edilmesi mümkün değildir. Hakim kesinleşen boşanma davasındaki tarafların kusur dağılım ve derecesine bakıp, tazminat taleplerini buna göre karara bağlayacaktır. Boşanmaya ilişkin kararda “…daha önceden boşanmak için davalının (erkeğin) boşanma davası açtığı, fakat sonradan vazgeçtiği, bir yıl ayrı yaşadıkları ve davalının davacıyla bu süre içinde hiç ilgilenmediği, davalının evlilikten kaynaklanan yükümlülüklerini yerine getirmediği…” gerekçesiyle davacı kadının boşanma davası kabul edilmiştir. Bu durumda, manevi tazminat (TMK.m.174/2) koşulları oluşmadığı halde, davacı kadın yararına manevi tazminata hükmedilmesi doğru görülmemiştir.” 2. Hukuk Dairesi 2016/804 E. , 2016/10431 K.
Boşanmada maddi tazminat yazımızı okumanızı öneririz.
Boşanma davalarında deneyimli avukat ekibimiz yanınızda olacaktır.
Avukat Cem AKYAZI Adalet Bakanlığı Arabulucular Siciline kayıtlı uzman arabulucudur. Tarafların duygusal durumlarından uzaklaşarak menfaatlerine odaklanmalarını sağlama aşamasında yanınızda olacaktır.
Ayrıca Boğaziçi Üniversitesinden pedagojik formasyon eğitimi almıştır.
Avukat Mücahit Ahmet TUMBUL 10 yıldan fazla mahkeme tecrübesi ile boşanma davalarınızda hukuki danışmanlıkta bulunacaktır.
Boşanma avukat ücreti için bilgi alabilirsiniz.
Arena Hukuk Bürosu
Bilgi için: 0212 706 90 30
Boşanma davasıyla ilgili makalemizi okumanızı öneririz.
