Edinilmiş Mallara Katılma Rejiminin Sona Ermesi

Edinilmiş Mallara Katılma Rejiminin Sona Ermesi

Yasal Mal Rejiminin (Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi) Sona Erme Sebepleri ve Sona Erme Anının Tespiti

Edinilmiş Mallara Katılma Rejiminin Sona Ermesi, TMK m. 225 hükmüne göre Mal rejimi, eşlerden birinin ölümü veya başka bir mal rejiminin kabulüyle sona erer.

Mahkemece evliliğin iptal veya boşanma sebebiyle sona erdirilmesine veya mal ayrılığına geçilmesine karar verilmesi hallerinde, mal rejimi dava tarihinden geçerli olmak üzere sona erer.

Bu hükümden anlaşılabileceği üzere mal rejimi 4 farklı şekilde sona erebilir.

Bunlardan birincisi, eşlerden birisinin ölümüdür. Eşlerden birisinin ölümü, aynı zamanda evlilik birliğinin de sona ermesi anlamını taşıdığından ölüm anında mal rejimi de kanuni olarak kendiliğinden sona ermiş sayılır.

İkincisi, başka bir mal rejimi sözleşmesinin yapılması halinde, ikinci sözleşmenin yapıldığı tarihten itibaren birinci mal rejimi kendiliğinden sona erer.

Üçüncüsü, mahkemece boşanma yahut evliliğin iptaline (nispi butlan, mutlak butlan) karar verilmesi halinde, boşanma yahut iptal kararının kesinleşmesiyle birlikte davanın açıldığı tarihten itibaren geçerli olmak üzere mal rejimi sona erer.

Dördüncü ve son hal ise, eşlerden birinin olağanüstü mal rejimine (mal ayrlığı) geçişi hakimden talep etmesi ile, mahkeme kararına istinaden olağanüstü mal rejimine geçilmesi ve bu davada verilecek kararın kesinleşmesiyle birlikte davanın açıldığı tarihten itibaren geçerli olmak üzere mal rejimi sona erer.

Yasal Mal Rejiminin Tasfiyesinde Görevli ve Yetkili Mahkeme

Mal rejiminin tasfiyesinin talep edileceği görevli mahkeme Aile Mahkemeleridir. Aile Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yargılama Usullerine dair Kanun hükümlerine göre Aile Mahkemelerinin bulunmadığı yerlerde, Aile Mahkemesi sıfatıyla yargılama yapmak üzere Asliye Hukuk Mahkemeleri görevlidir.

TMK m. 214 maddesine göre; eşler veya mirasçılar arasında bir mal rejiminin tasfiyesine ilişkin davalarda, aşağıdaki mahkemeler yetkilidir.

1.Mal rejiminin ölümle sona ermesi durumunda ölenin son yerleşim yeri mahkemesi,

2.Boşanmaya, evliliğin iptaline veya hakim tarafından mal ayrılığına karar verilmesi durumunda, bu davalarda yetkili olan mahkeme,

3.Diğer durumlarda davalı eşin yerleşim yeri mahkemesi.

Eşin Miras Hakkı ile Katılma Alacağının Ayrılması

Mal rejiminin eşlerden birisinin ölümü sebebiyle sona ermesi durumunda, sağ kalan eş için iki ayrı alacak ortaya çıkacaktır. Bunlardan birisi mal rejiminin sona ermesi ve tasfiyesine bağlı olarak katılma alacağı, bir diğeri ise ölen eşin terekesindeki miras payı alacağıdır.

Bu sebeple eşlerden birisinin ölümüyle mal rejimi sona ermekte ise, öncelikle sağ kalan eşin katılma alacağının miras bırakanın terekesinden ayrılması gerekir. Eşler arasında kural olarak edinilmiş mallara yarı yarıya katılma oranı benimsenmiş olduğundan, evlilik birliği içerisinde eşlerin birlikte edindiği yahut paylı mülkiyetine konu mal varlığı değerlerinin yarısı, sağ kalan eşin katılma alacağını oluşturur.

Ölen eşin kişisel malları ile edinilmiş mallara katılma rejiminden doğan katılma alacağı ise, ölenin terekesini oluşturur. Yani mal rejiminin tasfiyesi neticesinde sağ kalan eşe intikal eden mal varlığı değerlerinden hariç olmak üzere ayrıca sağ kalan eşin ölenin terekesi üzerinde miras payı ölçüsünde miras alacağı da bulunmaktadır. Miras payına ilişkin olarak Miras Hukuku hükümleri uygulama alanı bulacak ve bu çerçevede ortaya çıkacak mirasın ayrıca sağ kalan eşe intikal ettirilmesi gerekir.

Başka Bir Mal Rejiminin Kabulü

Yasal mal rejimi olan “Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi”, eşlerin birlikte noterde yapacakları mal rejimi sözleşmesiyle başka bir mal rejimine geçmeyi kararlaştırmaları halinde, sözleşmenin yapıldığı tarih itibariyle kendiliğinden sona erer. İkinci sözleşmenin yapıldığı tarihten itibaren eşler arasında sözleşmeyle geçtikleri mal rejimi hükümleri uygulanmaya devam olunur.

Mal Rejimi Sözleşmesinin şartlarıyla ilgili detaylı bilgi için tıklayınız.

Boşanma yada Evliliğin Butlanı (iptali) İstemiyle Açılan Davaların Mal Rejimine Etkisi

Esas itibariyle, boşanma yada evliliğin iptali davası ile mal  rejiminin tasfiyesi ve katılma alacağının tahsili istemli davalar, birbirlerinden farklı davalardır. Mal rejiminin tasfiyesine ilişkin talepler, boşanma ya da iptal davasının fer’ileri niteliğinde olmadığından, boşanma davası ile birlikte açıldıkları takdirde ayrıca nispi harca tabi tutulmaktadırlar.

Mal rejiminin tasfiyesi davası, boşanma davasıyla birlikte açılabileceği gibi, boşanma davasından ayrı bir dava olarak da ikame olunabilir. Davanın boşanma davasından ayrıca açılması durumunda, mal rejiminin tasfiyesine ilişkin davada karar verilebilmesi için boşanma davasının sonuçlanması (kesinleşmesi) beklenir. Bununla birlikte iki davanın aynı dava dosyasıyla açılması durumunda hakim, boşanmanın şartlarının tamamlandığına kanaat getirirse, boşanma davası ile tasfiye davasını tefrik ederek, boşanma yönünden karar verip tasfiye davanı ayrı bir esasa kaydederek yargılamaya buradan devam edebilir.

Boşanma davasının ayrı yahut aynı dava dosyası üzerinden açılması halinde de, mal rejiminin tasfiyesine karar verilmesi halinde tasfiye tarihi boşanma davasının açıldığı tarih olarak esas alınır. Diğer bir anlatımla, mal rejimi boşanma davasının açılmasıyla kendiliğinden sona ermez, dava süresince mal rejimi kuralları uygulanmaya devam olunur. Ancak boşanma kararı verilmesi halinde eşler arasındaki mal rejimi tasfiye edilirken, tasfiye tarihi olarak boşanma tarihinin açıldığı tarih esas alınır.

Ayrılık Kararı veya Ayrı Yaşama Halinde Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi

Edinilmiş mallara katılma rejiminin sona erme sebepleri arasında ayrı yaşama yahut ayrılık kararı sayılmamıştır. Bu sebeple eşleri ayrı yaşamaya başlamaları yahut hakim tarafından ayrılık kararı verilmesi halinde, edinilmiş mallara katılma rejimi sona ermez. Ancak hakim tarafından ayrılık kararı verilirken, re’sen yasal mal rejiminin, bu davaların açıldığı tarihten itibaren mal ayrılığına dönüştürülmesine karar verilebilir.

Bununla birlikte eşler çeşitli sebeplerle, evlilik birliği devam ettiği esnada ayrı yaşama kararı da alabilirler. Böyle bir durumda edinilmiş mallara katılma rejiminin devam etmesi eşler açısından çeşitli mali ve ekonomik güvenliği sarsıcı tehlikeye düşürebilir. Bu sebeple eşlerin aile hakimine başvuru yaparak mal ayrılığı rejimine geçilmesi talebinde bulunulabilir. 

Edinilmiş Mallara Katılma Rejiminin Sona Ermesi yazımızı okumanızı öneririz.
Edinilmiş Mallara Katılma Rejiminin Tasfiyesi yazımızı okumanızı öneririz.
Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi okumak için tıklayınız.
Aile Hukukunda Mal Rejimleri yazımızı okumanızı öneririz.