İş Kazası Nedeniyle Tazminat
İş kazası işçinin işini yaparken iş ya da işiyle ilgili zamanlarda dıştan gelen zararlandırıcı olay sonucunda bedenen yahut ruhen engelli hale gelmesi ya da tedavi ihtiyacı çıkarır bir duruma gelmesidir. İş kazası hakkında detaylı bilgi için “İş Kazası Nedir?” başlıklı yazımıza bakabilirsiniz.
İş kazası geçiren işçi bedenen yahut ruhen engelli hale gelmiş olabilir. İşçi iş ilişkisi nedeniyle iş kazası geçirmesi halinde yaralanabilir yahut ölebilir bu sebeple işveren işçinin kendisine yahut işçinin yakınlarına karşı tazminat ödemek durumunda kalabilir. İşçinin bu sebeple açacağı davaya maddi veya manevi tazminat davası denilmektedir.
İşveren Türk Borçlar Kanunu Madde 417/2 fıkrası gereğince işyerinde iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması için gerekli her türlü önlemi almak, araç ve gereçleri noksansız bulundurmak; işçiler de iş sağlığı ve güvenliği konusunda alınan her türlü önleme uymakla yükümlüdür. Bu yükümlülüklere uyulmadığın takdirde ise Türk Medeni Kanunu 471/3.fıkrası gereğince işveren işçinin ölümü, vücut bütünlüğünün zedelenmesi veya kişilik haklarının ihlaline bağlı zararların tazmini konusunda sözleşmeye aykırılıktan doğan sorumluluk hükümlerine tabi olacaktır Dolayısıyla işveren bu yükümlülüklere aykırı hareket ettiği takdirde işçi yahut yakınları bu sebeplerle maddi ve manevi tazminat talep edebilecektir.
İş Kazası Nedeniyle Maddi Tazminat Davası
İş kazası nedeniyle işveren, kazaya uğrayan işçisine maddi tazminat ödeme borcu altına girebilir. Maddi tazminat ödenebilmesi için işçinin mutlaka maddi zarara uğraması şarttır. İşçi açacağı maddi tazminat davasında iş kazası nedeniyle maddi zarara uğradığını ispat etmelidir. İşveren iş kazasında kusursuz olduğunu ispatlayamadığı takdirde maddi tazminat ödemekle yükümlü olacaktır.
Maddi tazminat davasında davalı işveren olacaktır. Tazminat davası hem asıl işverene hem de alt işverenlere (taşeron) karşı açılabilir. Tazminat davasında davacı ise iş kazasına uğrayan işçi yahut işçinin ölme durumunda işçinin yakınları olacaktır.
Maddi Tazminat davasında istenebilecek kalemler ise TBK Madde 53 ve 54’te belirtilmiştir.
İşçinin Bedensel Zararları
İlgili hükümlere göre iş kazası nedeniyle meydana gelen bedensel zarar kapsamında şu kalemler talep edilebilecektir:
Tedavi Giderleri
Tedavi boyunca yapılan her türlü masraflar bu davada istenebilecektir. İş kazasından dolayı zarar gören işçinin iyileşmesi için gerekli olan muayene, tahlil, ambulans, ameliyat, ilaç vb. giderler bu kapsamdadır. Eğer işçi evde tedavi görüyorsa bu süreçte hasta bakıcı tutmuşsa ona ödediği paralarda istenebilecektir.
Kazanç Kaybı
İş kazası sonucunda işçi geçici olarak veya sürekli olarak iş göremez hale gelebilir. Geçici iş göremezlik hali SGK tarafından yetkilendirilmiş hekimlerden ve sağlık kurullarından alınan raporlar ile tespit edilme şartı ile iş kazasına uğrayan işçiye istirahat süresi verilir ve işçi bu zaman diliminde çalışmaz. Bu sebeple işçinin iyileşinceye kadar çalışamadığı sürede kazanç kaybına uğrar. Bu kazanç kaybı maddi zarar kapsamında talep edilebilecektir.
Çalışma Gücünün Azalmasından Ya Da Yitirilmesinden Doğan Kayıplar
İşçi iş kazası nedeniyle sürekli olarak iş gücü kaybına uğrayabilir. İşçi bedensel zarar nedeniyle kısmen yahut tamamen çalışamaz hale gelebilir. Çalışma gücünü %10dan fazla %100den az şekilde kaybetmesi halinde kısmen sürekli iş göremez hale gelmiş demektir. Çalışma gücünü %100 kaybetmiş ise tam iş gücü kaybı meydana gelmiş demektir. Kişi engelli yahut sakat hale gelmiş olabilir. Bu engellilik, malullük oranı doktor raporu ile belirlenir. Bu kapsamda iş gücü kaybı nedeniyle uğranılan zararlarda bu kapsamda işverenden talep edilebilecektir.
Ekonomik Geleceğin Sarsılmasından Doğan Kayıplar
İş kazası geçiren işçi çalışma gücünü tam olarak kaybetmemiş olsa da iş piyasasında yeni bi iş bulmakta zorlanabilir yahut aynı işyerinde çalışsa bile eskiye oranla daha fazla emek sarf etmek zorunda kalabilir. Özellikle işçinin sakat kalması, kötürüm kalması gibi durumlarda eskisi gibi çalışma hayatına devam edemeyeceği için ekonomik geleceği tehlikeye düşer. Dolayısıyla bu zararlarda işverenden talep edilebilir. Burada zarar gören işçinin ekonomik geleceği sarsılmasaydı elde edeceği kazanç ve kaza sonrası gelecekte elde edeceği muhtemel kazanç karşılaştırılır.
Bu 4 başlık kanunda “özellikle” diye belirtilmiştir. Bu sayılan 4 ana başlık dışında işçinin başkaca zararları varsa onlarda işverenden talep edilebilecektir.
İşçinin Ölümü
Cenaze Giderleri
Cenaze giderleri işverenden talep edilebilir. Bu cenaze giderlerinin ne olduğu ise yerel adetlere göre belirlenecektir. Örneğin cenazenin yıkanması, başka şehirde defnedilmesi için taşınması, din görevlilerine verilen paralar, otopsi giderleri, mezarlık giderleri, cenaze evinde verilen yemek giderleri vb. yerel adetlere göre belirlenecek giderler bu kapsamda talep edilebilecektir.
Ölüm Hemen Gerçekleşmemişse Tedavi Giderleri İle Çalışma Gücünün Azalmasından Ya Da Yitirilmesinden Doğan Kayıplar
İşçi iş kazasında hemen ölmeyebilir. İşçi hastanede bir süret tedavi görebilir ve sonrasında ölüm gerçekleşebilir. İş kazası tarihi ile işçinin ölüm tarihi arasındaki tedavi giderleride işverenden talep edilebilir. Çalışma gücünün azalmasından ya da yitirilmesinden doğan kayıplar yine işçinin ölümü halinde de işverenden talep edilebilecektir.
Ölenin Desteğinden Yoksun Kalan Kişilerin Bu Sebeple Uğradıkları Kayıplar
Destekten yoksun kalma tazminatı ölen işçinin yakınlarına (3.kişilere) tanınmış bağımsız bir haktır. Destekten yoksun kalma tazminatını ölen işçinin desteğin gelir ve yardımından yoksun kalan kişiler isteyebilecektir. Bu kişilerin mirasçı olmaları şart değildir, önemli olan işçinin gelir ve yardımından yoksun kalmaları ve işçi ölmeseydi bu yardımın devam edeceğinin anlaşılmasıdır.
Bu kişiler anne, baba, eş, çocuklar olabileceği gibi kardeşi de olabilir. Yargıtay kararlarında nikahsız eşinde destekten yoksun kalma tazminatı isteyebileceği kabul edilmektedir. Destek yoksun kalma tazminatında işçi eğer yaşasaydı çalışıp kazanabileceği sürede kazancından yardım yapabileceği tutar peşin ve toptan ödenmesine karar verilir.
Maddi Tazminatının Belirlenmesinde Kusurun Etkisi
İş kazası sonucu oluşan zararlar nedeniyle istenilen tazminatın hesaplanmasında kusurun ağırlığı da dikkate alınmaktadır. Çünkü işveren kanundan doğan yükümlülüklerini yerine getirmiş ve iş kazasında kusursuz olabilir yahut iş kazasının oluşumunda işçinin kusuru da söz konusu olabilir. Örneğin iş kazasının oluşumunda işverenin kususu %60 ise işveren bu oranda zarardan sorumlu olacaktır.
İşveren ve işçinin ortak kusuru da söz konusu olabilir. Bu takdirde belirlenen tazminat miktarında hakim indirim yapacaktır. İşçinin kusuru daha ağır olabilir bu takdirde işverenin sorumluluğu gündeme gelmeyecektir. Örneğin iş kazası sonrası işçi tedaviyi reddetmiş olabilir ve sakat kalmış olabilir ancak tedavi olsaydı işçi sakat kalmayacaktı ise bu durumda işçinin zararın artmasında kusuru vardır. Bu nedenle zarardan indirim yapılacaktır.
İş Kazası Nedeniyle Manevi Tazminat Davası
Manevi tazminat Türk Borçlar Kanunu Madde 56’da düzenleme altına alınmıştır. İş kazasu sonrasında işçide bedensel zararlar meydana gelebileceği gibi ruhsal zararlarda meydana gelebileceğinden bahsetmiştik.
Manevi tazminatı işçi talep edilebileceği gibi ağır bedensel zararlar yahut işçinin ölümü halinde işçinin yakınları da manevi tazminat talep edebilecektir. Ölen işçinin yakınları anne, babası, çocukları olabileceği gibi nişanlısı da olabilir. Burada önemli olan duygusal yakınlıktır.
Manevi tazminatın miktarı belirlenirken somut bir gider söz konusu değildir. Burada işçinin yahut yakınlarının duyduğu acı ve ıstırabın ağırlığı önemlidir ancak manevi tazminat bir zenginleşme aracı değildir.
Manevi tazminatın miktarı belirlenirken;
- iş kazasının nedeni, oluş biçimi,
- işverenin ve işçinin kusuru,
- işçinin ve işverenin ekonomik ve sosyal durumu
- meydana gelen zarar nedeniyle duyulan acı elem
- paranın alım-satım gücü
gibi kriterler göz önünde bulundurulacaktır.
Manevi Tazminatının Belirlenmesinde Kusurun Etkisi
İş kazası sebebiyle ölüm ya da bedensel zararlar nedeniyle manevi tazminat talep edilebilir. Burada işverenin kusuru da aranmamaktadır. Yargıtay kararlarında işverenin kusurlu olmadığı durumlarda da manevi tazminat talep edilebileceğine karar vermiştir. Ancak kusurun derecesi manevi tazminatın miktarının belirlenmesinde önem arz eder.
İş Kazası Nedeniyle Tazminat Davalarında Görevli ve Yetkili Mahkeme
İş kazalarına bakmakla görevli mahkeme İş Mahkemeleridir. İş mahkemelerinin bulunmadığı yerlerde ise genel görevli Mahkeme Asliye Hukuk Mahkemesidir.
İş kazalarında yetkili mahkeme ise İş Mahkemeleri Kanunu Madde 6’ye göre belirlenecektir.
Yetki
MADDE 6- (1) İş mahkemelerinde açılacak davalarda yetkili mahkeme, davalı gerçek
veya tüzel kişinin davanın açıldığı tarihteki yerleşim yeri mahkemesi ile işin veya işlemin yapıldığı yer mahkemesidir.
- Davalı birden fazla ise bunlardan birinin yerleşim yeri mahkemesi de yetkilidir.
- İş kazasından doğan tazminat davalarında, iş kazasının veya zararın meydana geldiği yer ile zarar gören işçinin yerleşim yeri mahkemesi de yetkilidir.
- İş mahkemelerinin yetkilerine ilişkin olarak diğer kanunlarda yer alan hükümler saklıdır.
- Bu madde hükümlerine aykırı yetki sözleşmeleri geçersizdir.
İş Kazası Nedeniyle Tazminat Davası Açma Süresi/Zamanaşımı
İş kazası nedeniyle açılacak olan maddi ve manevi tazminat davasının zamanaşımı süresi genel zamanaşımı süresine tabidir. Borçlar Kanunu Madde 146’ya göre iş kazasının meydana geldiği tarihten itibaren 10 (on) yıl içerisinde maddi ve manevi tazminat davası açılmalıdır.
İş kazası nedeniyle ceza davası açılmış ise ve ceza davasının “dava zamanaşımı” süresi 10 yıllık zamanaşımı süresinden daha fazla ise iş kazası nedeniyle açılan tazminat davasında da ceza davası zamanaşımı süresi uygulanır.
İstanbul Avukat – Küçükçekmece Avukat
Arena Hukuk Bürosu
Avukat Mücahit Ahmet TUMBUL 10 yıldan fazla mahkeme tecrübesi ile boşanma davalarınızda hukuki danışmanlıkta bulunacaktır.
Avukat Cem AKYAZI Adalet Bakanlığı Arabulucular Siciline kayıtlı uzman arabulucudur. Tarafların duygusal durumlarından uzaklaşarak menfaatlerine odaklanmalarını sağlama aşamasında yanınızda olacaktır. Ayrıca Boğaziçi Üniversitesinden pedagojik formasyon eğitimi almıştır.
Arena Hukuk Bürosu
Bilgi için: 0212 706 90 30
