Kanuni Mirasçılık Nedir?
Kanuni mirasçılık, miras bırakanın ölümü üzerine ve miras bırakanın iradesine bağlı olmaksızın kanun gereği miras bırakanın terekesi üzerinde hak sahibi olan kişiler kanuni mirasçıdır.
Kimler Kanuni Mirasçı Olabilir?
Türk Hukuk sistemi kimlerin kanuni mirasçı olabileceğini zümre sistemine göre belirlemektedir. Zümre, bir şahıstan üreyenlerin o şahısla birlikte meydana getirdikleri hısımlık topluluğu ifade eder.
Zümre sisteminde üç mirasçı zümresi bulunmaktadır. Bunlar;
- Birinci zümre: Mirasbırakanın altsoyudur. Örneğin mirasbırakanın çocukları, mirasbırakanın çocuklarının çocukları yani mirasbırakanın torunları.
- İkinci zümre: Mirasbırakanın ana ve babası ile onların altsoyudur. Örneğin; mirasbırakanın anası, babası, kardeşleri, kardeş çocukları.
- Üçüncü zümre: Mirasbırakanın büyük anaları ve büyük babaları ile onların altsoyudur. Örneğin; mirasbırakanın ana ve baba tarafından büyük anaları ile büyük babaları (anneanne, babaanne, dedeler), mirasbırakanın halası, amcası, dayısı, teyzesi ve onların çocukları (mirasbırakanın kuzenleri).
Zümre Sisteminin Özellikleri
- Zümre sistemine göre, mirasçı olabilmek için miras bırakana kan hısmı olmak ve bir zümreye dâhil olmak gerekir.
- Bir sonraki zümrenin mirasçı olabilmesi için, bir önceki zümrede hiçbir mirasçının bulunmaması ya da var olan mirasçıların herhangi bir sebeple (ret, mirasçılıktan çıkarma, yoksunluk, feragat gibi) mirasçı olamaması gerekir.
- Zümreler arasında öncelik ilişkisi mevcuttur. Buna göre sıraca önde gelen zümrede bir mirasçı var ise sonra gelen zümreler mirasçı olamamaktadır. Örneğin; mirasbırakanın çocukları (birinci zümre) var ise mirasbırakanın anne ve babası (ikinci zümre) mirasçı olamazlar.
- Zümre içinde ön sıradaki mirasçılar, bir alt sıradaki mirasçıların mirasçılığına engel olurlar. Örneğin; mirasbırakanın çocuklar var ise miras çocuklara kalır, mirasbırakanın torunları mirasçı olamazlar.
- Her zümrede, zümre başı veya kök, kendi altsoyunun mirasçılığına engel olur. Miras bırakandan önce ölmüş bulunan zümre başının veya kökün yerini kendi altsoyu alır.
Mirasçılıkta Evlatlığın Durumu Nedir?
Mirasçı olabilmek için önemli olan kan hısmı olmak ve bir zümreye dahil olmaktır. Kan hısımlığı olmanın tek istisnası ise; evlatlık durumudur. Evlatlık ve altsoyu arasındaki hısımlık kan hısımlığı değildir ancak evlatlık ve altsoyu evlat edinene mirasçı olmaktadır.
Evlatlık ve altsoyu, sadece evlat edinene mirasçı olurlar. Evlat edinen ile evlatlık ve altsoyu arasındaki mirasçılık tek yönlüdür. Evlat edinen ve hısımları, evlatlığa mirasçı olamazlar.
Evlatlık ilişkisine rağmen, evlatlığın kendi kan hısımlarına olan mirasçılığı devam eder.
Mirasçılıkta Eşin Durumu Nedir?
Eş zümre mirasçısı değildir ancak sağ kalan eş her zümre ile birlikte mirasçı olur.
Boşanan Eşlerin Mirasçılığa Etkisi Nedir?
Boşanan eşler birbirlerinin yasal mirasçısı olamazlar. Yine boşanma davası devam ederken ölen eşin mirasçılarından birisi davaya devam ederse ve diğer eşin kusurunu ispat ederse bu takdirde de eşler birbirlerinin yasal mirasçısı olamazlar.
Miras Pay Oranları Nasıl Belirlenir?
Mirasçıların kadın ya da erkek olması miras paylaşımında herhangi bir önem arz etmemektedir. Miras payları her zümre için eşit olarak paylaştırılmaktadır. Miras ise 1 tam olarak belirlenir ve paylaştırılır.
Örneğin; mirasbırakanın 3 çocuğu (birinci zümre) hayatta ise miras 1 tam olarak ikiye bölünür ve 1/3-1/3-1/3 oranında eşit olarak paylaştırılır.
İkinci ve üçüncü zümrede miras ana ve baba hattı olarak ikiye ayrılır.
Örneğin; mirasbırakanın alt soyu yok ancak anne sağ ve baba (ikinci zümre) ölmüş ise miras anne ve babaya 1/2-1/2 oranında eşit paylaştırılır ancak baba öldüğü için miras, mirasbırakanın kardeşlerine geçer. Miras bırakanın 2 kardeşi var ise babanın ½ payı kardeşler arasında eşit olarak paylaştırılır. Buna göre ½ babanın payı 2 kardeşe ¼ ve ¼ şeklinde eşit olarak paylaştırılır.
Paylaşımda önemli olan zümre içerisinde mirasın eşit olarak paylaştırılmasıdır.
Eşin Miras Paylaşımındaki Durumu
Eşin değişik zümrelerle birlikte mirasçı olması halinde miras payının ne olacağı TMK m. 499’da düzenlenmiştir. Buna göre
- Eş, birinci zümre ile birlikte mirasçı olursa, miras payı, terekenin 1/4’üdür.
Örneğin; eş çocuklar ile birlikte mirasçı olduğu takdirde, mirasın ¼’ünü alır ve geriye kalan ¾ pay oranı çocuklar arasında eşit şekilde paylaştırılır.
- Eş, ikinci zümre ile birlikte mirasçı olursa, miras payı, terekenin 1/2’sidir.
Örneğin; mirasbırakanın altsoyu yok, eş ile anne ve babası arasında miras paylaşımı şu şekilde olur;
Eş mirasın ½’sini alır, diğer kalan ½ ise mirasbırakanın anne ve babası arasında ¼ ve ¼ şeklinde eşit olarak paylaştırılır.
- Eş, üçüncü zümre başları ve onların çocukları ile birlikte mirasçı olursa, miras payı terekenin 3/4’üdür.
Örneğin; Eş ve miras bırakanın anneannesi/babaannesi/dedesi birlikte mirasçı olduğu takdirde eş mirasın ¾’ünü alır ve geriye kalan ¼ pay anneanne/babaanne/dedeye eşit şekilde paylaştırılır.
- Birinci ve ikinci zümrede hiçbir mirasçı yoksa, üçüncü zümrede de zümre başları ve onların çocukları hayatta değilse, eş tek başına mirasçı olur.
Küçükçekmece Avukat
Arena Hukuk Bürosu
Avukat Cem AKYAZI aynı zamanda Adalet Bakanlığı’na bağlı arabulucudur, boşanma davalarınızda tecrübeleriyle yanınızda olacaktır.
Ayrıca Boğaziçi Üniversitesinden pedagojik formasyon eğitimi almıştır.
Avukat Mücahit Ahmet TUMBUL 10 yıldan fazla mahkeme tecrübesi ile boşanma davalarınızda hukuki danışmanlıkta bulunacaktır.
Arena Hukuk Bürosu
Bilgi için: 0212 706 90 30