Nafaka Yasası
Nafaka Yasası, Türk Hukukunda üç çeşit nafaka türü düzenlenmiştir. Bunlar:
- Tedbir nafakası
- Yoksulluk nafakası
- İştirak nafakasıdır.
Tahmini okuma süresi 11 dakika
Aşağıda bu nafaka türleri ayrıntılı olarak açıklanacaktır.
Tedbir Nafakası
Boşanma davası açıldığında eşler birbirlerinden ayrı olarak yaşayabilir bu takdirde hem ekonomik açıdan zor durumda olan eş hem de çocuklar açısından durum zorlaşır bu nedenle hâkim de tarafların talepleri olmaksızın hem eşlerin hem de çocukların zarar görmemesi adına kendiliğinden geçici önlemler alacaktır. Bu geçici önlemlerden biri de tedbir nafakasıdır. Tedbir nafakasının dayanağı ise Türk Medeni Kanunu Madde 169’dur.
Madde 169- Boşanma veya ayrılık davası açılınca hâkim, davanın devamı süresince gerekli olan, özellikle eşlerin barınmasına, geçimine, eşlerin mallarının yönetimine ve çocukların bakım ve korunmasına ilişkin geçici önlemleri re’sen alır.
Eşler boşanma davası açtıkları takdirde hâkim boşanma davası devam ederken eşler için tedbir nafakasına hükmedebilir. Tedbir nafakası boşanma davasının devamı süresince alınır. Boşanma davası reddedilirse yahut boşanmaya karar verilirse tedbir nafakası son bulur. Tedbir nafakasını her iki tarafta talep edebileceği gibi hâkim kendiliğinden de tedbir nafakasına hükmedebilir. Tedbir nafakasını eş hem kendi için hem de bakmakla yükümlü oldukları çocuk için isteyebilecektir.
Tedbir nafakası şartları
-Boşanma davasının açılması ve sürecin devam etmesi gerekir.
-Tedbir nafakasına hükmedilebilmesi için tedbir nafakasının gerekli olması gerekir. Örneğin ayrı yaşayan eşlerden birinin ekonomik açıdan zayıf olması ve çocuğuna bakmak durumunda olması gibi.
-Nafaka yükümlülüğü bulunan eşin nafaka ödeyecek mali durumu olmalıdır.
Tedbir nafakası düzenlemesi yoksulluk nafakasından ayrı olarak eşlerin kusuruna dayanmamıştır. Tedbir nafakasına hükmedilebilmesi için eşlerin kusurlu veya kusursuz olması bu noktada önem arz etmeyecektir.
Tedbir nafakası yalnızca kadına tanınmış bir hak değildir. Tedbir nafakası kadına veya erkeğe verilebilmektedir. Hâkim burada hangi taraf için tedbir nafakası gerekli ise, hangi tarafın ihtiyacı var ise o eş için tedbir nafakasına hükmedecektir. Tedbir nafakası konusunda cinsiyetin bir önemi bulunmamaktadır. Erkeğe de tedbir nafakası verilebilmektedir.
Tedbir nafakası aile mahkemelerinden talep edilmektedir. Aile Mahkemesinin olmadığı yerlerde ise genel görevli mahkeme olan Asliye Hukuk Mahkemesinden talep edilir.
Kural olarak davanın açıldığı tarihten itibaren tedbir nafakasına hükmedilir. Eğer evlilik birliği içerisinde bir çocuk meydana gelmişse çocuk için ise doğum tarihinden itibaren tedbir nafakasına hükmedilir.
Tedbir nafakası geçici bir nafaka türüdür. Tedbir nafakası boşanma davası devamı boyunca ödenir. Boşanma davası sonuçlanana ve boşanma kararının kesinleşmesine kadar tedbir nafakası ödenir, boşanma davası bittikten sonra ise bu nafaka yoksulluk nafakası olarak veya iştirak nafakası olarak ödenecektir.
Tedbir nafakasının miktarını hâkim belirler. Hâkim bu miktarı belirlerken tarafların ekonomik durumlarını, çocuk olup olmadığı, çocuk varsa ihtiyaçlarını, tarafların aylık gelirlerini, maaşları, barınma yiyecek, giyecek, eğitim öğretim, sağlık gibi birçok durumu gözetir. Tedbir nafakasının miktarı her davada farklı olarak belirlenecektir çünkü her dava özel durumlar içerir ve tarafların ekonomik durumları bu noktada belirleyici olacaktır.
Yoksulluk Nafakası
Yoksulluk nafakası boşanma yüzünden yoksulluğa düşecek tarafa ödenen bir nafaka türüdür. Yoksulluk nafakası taraflara ödenen bir nafakadır. Nafaka yükümlülüğünün dayanağı Türk Medeni Kanunu Madde 175’e dayanmaktadır.
Yoksulluk nafakası boşanma kararı kesinleştikten hükmolunan nafaka türüdür.
Yoksulluk nafakası Madde 175- Boşanma yüzünden yoksulluğa düşecek taraf, kusuru daha ağır olmamak koşuluyla geçimi için diğer taraftan malî gücü oranında süresiz olarak nafaka isteyebilir.
Nafaka yükümlüsünün kusuru aranmaz.
Kanun yoksulluk nafakasının istenebilmesi için öncelikle nafaka isteyen eşin boşanma yüzünden yoksulluğa düşmesini aramıştır. Yoksulluk nafakası için nafaka talep eden eşin kusuru, talep edilen eşten daha ağır olmamalıdır. Nafaka talep eden eş, nafaka talep ettiği eşe oranla daha kusursuz olmalı yahut daha az kusurlu olmalıdır.
Yoksulluk nafakasının koşulları
1-Nakafa isteyen eşin boşanma yüzünden yoksulluğa düşmesi gerekir.
Kanun yoksulluk nafakasının istenebilmesi için öncelikle nafaka isteyen eşin boşanma yüzünden yoksulluğa düşmesini aramıştır.
Yoksulluğa düşmekten kasıt boşanan eşin geçimini kendi mali olanaklarıyla ve çalışmasıyla sağlama olanağının olmamasıdır. Yeme, giyinme, barınma, ulaşım, sağlık eğitim gibi kişilerin zorunlu ihtiyaçlarını karşılamayan kişinin yoksulluğa düştüğü kabul edilir. Örneğin asgari ücret altında geliri olan kişiler yoksul sayılır.
2-Nafaka talep eden eşin kusuru diğer eşten daha ağır olmaması gerekir.
Kanun maddesinden anlaşılacağı üzere nafaka talep eden eşin kusuru, talep edilen eşten daha ağır olmamalıdır. Nafaka talep eden eş, nafaka talep ettiği eşe oranla daha kusursuz olmalı yahut daha az kusurlu olmalıdır.
Boşanmaya sebep olan olaylarda nafaka talep eden eşin kusuru diğer eşe oranla daha ağırsa bu takdirde yoksulluk nafakası talep edemez.
Eğer her eşin kusuru birbirine eşitse yine burada nafaka talep edilebilir.
Nafaka yükümlüsünün ise kusuru aranmamıştır. Buradan anlaşılması gereken şudur; taraflar eşit kusurlu olabilir bu durumda da yine eş nafaka ödemekle yükümlü olabilir. Yahut eşlerin hiç kusuru olmayabilir bu durumda da yine yoksulluğa düşecek eş nafaka talep edebilir ve hiç kusuru olmayan eş nafaka ödemekle yükümlü olabilir.
3-Nafaka talep eden eşin nafaka miktarı nafaka yükümlüsü eşin mali gücü ile orantılı olmalıdır.
Nafaka talep eden eş, nafaka yükümlüsü eşin mali gücü ile orantılı nafaka talebinde bulunmalıdır. Nafaka miktarını hakim takdir edecektir. Hakim nafaka miktarını nafaka yükümlüsünün mali gücünü ve nafaka talep eden eşin yoksulluğa düşme durumunu dikkate alarak makul oranda belirleyecektir.
4-Yoksulluk nafakası talep edilmelidir.
Yoksulluk nafakasına hükmedilebilmesi için tarafların talebi olmalıdır aksi halde hakim kendiliğinden yoksulluk nafakasına karar veremez.
Yoksulluk nafakası eşlerin her ikisine de tanınmış bir haktır bu nedenle kadın/erkek ayrımı yapılmaksızın eşler boşanma davasında yoksulluk nafakası talep edebilir. Örneğin erkek eşin ekonomik-mali durumu kadın eşin ekonomik-mali durumuna göre daha kötü olabilir, boşanma yüzünden erkek yoksulluğa düşecek olabilir bu takdirde yoksulluğa düşecek erkek de nafaka talebinde bulunabilecektir. Kadın da nafaka yükümlüsü olabilecektir. Kanun erkek veya kadın ayrımı yapmamıştır dolayısıyla her iki eş de nafaka yükümlüsü olabilecektir. Burada önemli olan boşanma yüzünden yoksulluğa düşecek taraftır.
Yoksulluk nafakası boşanma davası devam ederken istenebilir bu takdirde tedbir nafakası ismini alan nafaka dava sonunda yoksulluk nafakası adını alacaktır. Yoksulluk nafakası boşanma davası bittikten sonra da talep edilebilir ancak burada zamanaşımı söz konusudur. Türk Medeni Kanunu Madde 178’e boşanma kararının kesinleşmesinden itibaren 1 yıl içinde taraflar yoksulluk nafakası talep etmelidir.
Taraflar boşanma davası ile yoksulluk nafakası talep edecekse veya boşanmadan sonra talep edilecekse bu takdirde Aile Mahkemeleri görevlidir. Aile Mahkemesinin olmadığı yerlerde ise Asliye Hukuk Mahkemesi genel görevli mahkemedir. Taraflar bu mahkemelerden yoksulluk nafakası talep edebilir.
Yoksulluk nafakası boşanma kararı kesinleştikten sonra ödenir. Dava süresince ödenen nafaka tedbir nafakasıdır. Yoksulluk nafakası boşanma kararının kesinleşmesiyle birlikte istenebilir.
Eğer nafaka ödenen taraf evli olmadığı halde biri ile fiili evliymiş gibi yaşaması halinde nafaka mahkeme kararıyla kaldırılır. Yine nafaka ödenen tarafın yoksulluğu ortadan kalkmış ise veya haysiyetsiz hayat sürüyorsa nafaka mahkeme kararıyla kaldırılır.
Yoksulluk nafakasının miktarını hâkim takdir edecektir. Yoksulluk nafakasının miktarı nafaka yükümlüsünün mali gücü oranında belirlenir. Hakim nafaka miktarını belirlerken tarafların sosyal ve ekonomik durumlarına bakacaktır. Hükmedilecek nafaka yoksulluğa düşen eşin yoksulluğunu giderecek bir miktarda olacaktır ancak nafaka bir zenginleşme aracı olmadığından hakim uygun bir miktar belirleyecektir.
Yoksulluk nafakası belirlenirken nafaka talebinde bulunan eşin gelir giderlerini, ekonomik gücünü, ihtiyaçlarını, sosyal yaşantısı gibi birçok hususu hakim göz önünde bulunduracak ve gerekli araştırmalar yapıldıktan sonra bir karar verecektir.
Nafakanın toptan şekilde ödenmesine karar verilmişse bu toptan ödeme gerçekleştiği takdirde nafaka sona ermiş olacaktır.
Eğer nafakanın irat şeklinde (aylık/taksitler şeklinde) ödenmesine karar verilmişse 2 şekilde sona erer:
1-Nafaka alacaklısının evlenmesi
2-Taraflardan birinin ölümü
Halinde kendiliğinden sona erer.
Eğer nafakanın irat şeklinde (aylık/taksitler şeklinde) ödenmesine karar verilmişse 3 şekilde mahkeme kararıyla kaldırılabilir:
1-Nafaka alacaklısının evlenmemesi ancak fiili olarak biriyle evli gibi yaşaması
2-Nafaka alacaklısının yoksulluğunun sona ermesi
3- Nafaka alacaklısının haysiyetsiz hayat sürmesi
Halinde nafaka mahkeme kararıyla kaldırılabilir.
İştirak Nafakası
Boşanma sonrasında çocukların velayeti eşlerden birine verilmektedir. Çocuğun velayetini alan taraf çocuğa bakmakla yükümlüdür. Çocuğun velayeti bırakılmayan taraf ise çocuğun bakım, gider, eğitim, sağlık gibi giderlerine katılmakla yükümlüdür. Velayeti bırakılmayan eşin velayetin bırakıldığı eşe çocukların bakım ve eğitim giderleri için ödediği nafaka türüne iştirak nafakası denir.
İştirak nafakası Türk Medeni Kanunu Madde 182’de düzenlenmiştir.
MADDE 182/2: Velâyetin kullanılması kendisine verilmeyen eşin çocuk ile kişisel ilişkisinin düzenlenmesinde, çocuğun özellikle sağlık, eğitim ve ahlâk bakımından yararları esas tutulur. Bu eş, çocuğun bakım ve eğitim giderlerine gücü oranında katılmak zorundadır.
MADDE 182/3: Hâkim, istem hâlinde irat biçiminde ödenmesine karar verilen bu giderlerin gelecek yıllarda tarafların sosyal ve ekonomik durumlarına göre ne miktarda ödeneceğini karara bağlayabilir.
Boşanma davasında iştirak nafakasını taraflar talep edebileceği gibi hâkim kendiliğinden iştirak nafakasına hükmedebilir. Velayet hakkı kendisine verilmeyen taraf anne veya baba da bu nafakayı ödemekle yükümlüdür. Velayet hakkı kendisine verilmeyen taraf iştirak nafakası talebinde bulunamaz.
İştirak nafakası çocukların bir hakkıdır. Çocukların eğitim, sağlık, barınma, eğitim ulaşım gibi giderlerine taraflar katılmakla yükümlüdür.
Görevli ve Yetkili Mahkeme
İştirak nafakası Aile Mahkemelerinden istenmektedir, Aile Mahkemelerinin olmadığı yerde ise Asliye Hukuk Mahkemelerinden istenir.
İştirak nafakası boşanma kararının kesinleşmesiyle birlikte başlar. Nafaka her ay peşin olarak ödenir.
Nafaka miktarı hâkim tarafından belirlenir. Nafaka miktarı belirlenirken çocukların eğitim, ulaşım, sağlık, barınma, bakım gibi birçok gideri göz önünde bulundurulur. Eğer çocuğun bir geliri varsa bu da nafaka miktarında belirleyici olacaktır. Yine tarafların sosyal ve ekonomik durumları, nafaka yükümlüsünün mali gücü de araştırılmalıdır. Nafaka miktarı belirlenirken lüks giderler göz önünde bulundurulmaz, nafaka miktarı nafaka yükümlüsünü ödemede zorlayacak şekilde olmamalıdır. Nafaka miktarı, çocuğun ihtiyaçları ile ana ve babanın hayat koşulları ve ödeme güçleri dikkate alınarak belirlenir.
İştirak nafakası boşanma hükmünün kesinleşmesiyle başlar ve çocuğun ergin olmasına kadar devam eder. Dolayısıyla çocuk 18 yaşını tamamlayana kadar iştirak nafakası ödenir. Çocuk evlenmişse veya mahkeme kararı ile ergin kılınmışsa bu takdirde de iştirak nafakası sona erer.
Nafakayla İlgili Yazılarımızı Okumanızı Tavsiye Ederiz.
İstanbul Boşanma Avukatı – Küçükçekmece Boşanma Avukatı
Arena Hukuk Bürosu
Boşanma davalarında deneyimli avukat ekibimiz yanınızda olacaktır.
Avukat Cem AKYAZI Adalet Bakanlığı Arabulucular Siciline kayıtlı uzman arabulucudur. Tarafların duygusal durumlarından uzaklaşarak menfaatlerine odaklanmalarını sağlama aşamasında yanınızda olacaktır.
Ayrıca Boğaziçi Üniversitesinden pedagojik formasyon eğitimi almıştır.
Avukat Mücahit Ahmet TUMBUL 10 yıldan fazla mahkeme tecrübesi ile boşanma davalarınızda hukuki danışmanlıkta bulunacaktır.
Boşanma avukat ücreti için bilgi alabilirsiniz.
Arena Hukuk Bürosu
Bilgi için: 0212 706 90 30
Boşanma davasıyla ilgili makalemizi okumanızı öneririz.