Çok Çalıştığım İçin İşten Çıkarsam Tazminat Alabilir miyim?
Günümüzde birçok çalışan, haftalık çalışma süresinin çok üzerinde çalıştırılıyor. Gerek iş yükü, gerek personel eksikliği, gerekse işverenin baskısı nedeniyle mesai kavramı fiilen ortadan kalktığı işyerleri oldukça fazla. Bu aşırı çalışma temposuna dayanamayan birçok kişi “artık dayanacak gücüm kalmadı” diyerek işten ayrılmak zorunda kalıyor. Peki, bu şartlarda işten ayrılan bir kişi kıdem tazminatına hak kazanabilir mi?
Kısa yanıt: Evet, bazı koşullarda çok çalışmak tazminat hakkı doğurabilir. Ancak bu hak doğrudan değil, haklı nedenle fesih yoluyla elde edilir. Bunun için fazla çalışmanın kanuna aykırı olması, ispatlanabilir olması ve işverene bu konuda gerekli uyarıların yapılmış olması gerekir.
Fazla Çalışmak Neden Tazminat Hakkı Doğurur?
4857 sayılı İş Kanunu, bir işçinin haftalık en fazla 45 saat çalışabileceğini öngörür. Bu sınırın üzerindeki çalışmalar, fazla mesai olarak kabul edilir. Fazla mesai yapan bir işçiye bu çalışmaların karşılığı olan ücret ödenmeli veya serbest zaman kullandırılmalıdır. Ancak uygulamada çoğu işyerinde:
- Mesai saatleri net belirlenmemiştir,
- Fazla mesai ücreti ödenmemektedir,
- Yazılı onay alınmadan fazla mesai yaptırılmaktadır,
- Tatil günlerinde çalışmaya zorlanılmaktadır.
Bu koşulların süreklilik arz etmesi ve işverenin gerekli düzeltmeleri yapmaması halinde, işçi sözleşmesini haklı nedenle feshederek kıdem tazminatına hak kazanır.
Haklı Fesih Sayılacak Fazla Çalışma Durumları
Aşağıda sıralanan durumlar, haklı nedenle fesih hakkı doğurabilecek aşırı çalışma örnekleridir:
🔹 Her Gün 10-12 Saat Çalışma
Yasal sınır günlük ortalama 7.5 saattir. Bu sınır sistematik şekilde aşılıyorsa, işçi bu durumu belgeleyerek iş akdini haklı nedenle feshedebilir. Unutulmamalıdır ki günde 8 saate kadar olan çalışmalarda yarım saat dinlenme, 11 saate kadar olan çalışmalarda 1 saat dinlenme, 11 saat üzeri çalışmalarda 1,5 saat dinlenme süreleri işe giriş çıkış saatinden düşülmelidir.
🔹 Resmî Tatillerde Zorla Çalıştırılmak
Bayram günleri ya da hafta tatili günlerinde çalıştırılıp, karşılığında ödeme yapılmaması işçiye haklı fesih hakkı verir.
🔹 Yıllık 270 saati aşan mesai kanuna aykırıdır
Yıllık 270 saati aşan mesailer haklı nedenle fesih sebebidir. Bu sürelerde çalışma angarya yasağı olarak değerlendirilir.
🔹 Fazla Mesai Ücretlerinin Hiç Ödenmemesi
Çalışılan saatlerin bordroda yer almaması, ücretin elden ödenmesi veya mesai ücretlerinin hiç yatırılmaması ciddi bir iş hukuku ihlalidir.
🔹 Dinlenme Hakkının Tanınmaması
Günde en az 1 saat yemek ve 15’er dakikalık dinlenme molaları yasal zorunluluktur. Bu hakların kullandırılmaması da durumunuza göre haklı fesih gerekçesi kabul edilebilir.
🔹 Gece Vardiyalarında Yorgunluk Sınırının Aşılması
Özellikle güvenlik, temizlik, sağlık ve üretim sektörlerinde gece vardiyalarının aşırı uzatılması da işçinin sağlığına zarar verirse, haklı fesih sebebidir.
Haklı Fesih Nasıl Yapılır?
Fazla çalışma nedeniyle işten ayrılmak istiyorsanız, şu adımları takip etmeniz önemlidir:
- İşverene Yazılı Uyarı Yapın:
Öncelikle fazla çalışmanın yasal sınırları aştığını ve düzeltilmesini istediğinizi yazılı olarak iletin. - Delil Toplayın:
Fazla mesaiye dair bordrolar, mesai çizelgeleri, tanık beyanları, kamera kayıtları ya da WhatsApp yazışmaları delil olabilir. - Noter Yoluyla İhtar Gönderin:
İş akdinizin fazla mesai nedeniyle sona erdiğini belirten bir ihtarnameyi noter kanalıyla gönderin. - Arabuluculuğa Başvurun:
Tazminat talebiniz varsa, dava açmadan önce arabuluculuk başvurusu yapmak zorundasınız.
Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
1. Haftada 60 saat çalışıyorum, istifa edersem tazminat alabilir miyim?
Bu şekilde çalışmak yasal değildir. Eğer ispatlayabilirseniz, istifa etmeden haklı fesih ile sözleşmenizi sona erdirin ve tazminat alma hakkına kavuşun.
2. Fazla mesai ücretim ödenmiyor, ne yapmalıyım?
Haklı nedenle fesih uygulayıp tazminat talebinde bulunabilirsiniz.
3. Her gün 12 saat çalışıyorum, bu normal mi?
Hayır. Bu süre yasal sınırların üzerindedir. Bu durumda işçi iş akdini haklı nedenle feshedebilir.
4. Pazar günleri çalışmaya zorlanıyorum, bu yasal mı?
Haftalık 1 gün izin hakkınız vardır. 7 gün üst üste çalıştırılıyorsanız, bu iş kanununa aykırıdır ve tazminat hakkı doğar.
5. Fazla çalışmamı nasıl ispatlarım?
İşyeri giriş-çıkış kayıtları, vardiya çizelgeleri, yazışmalar ve tanık beyanları delil olabilir. En önemli tanık iş yerinde sizinle birlikte çalışanlardır. Bu çalışanların sigortalı çalışan olması şartı vardır. Komşu iş yeri çalışanları ya da sahipleri de tanık olabilir.
6. Noterden ihtar göndermek zorunlu mu?
Zorunlu değil ama tavsiye edilir. Delil niteliği yüksektir ve davada elinizi güçlendirir. Yazılı ve ispat edilebilir mail gibi yollar da yeterli olabilir. Arabuluculuk başvurusu da duruma göre fesih iradesini gösteren bir eylemdir.
7. Haklı fesih yaptıktan sonra tazminat ne zaman ödenir?
İşveren ödeme yapmazsa arabuluculuk yoluna gidilir. Anlaşma olmazsa dava açılır. Sonuç ortalama 6-12 ay sürebilir.
8. Fazla çalıştığım için işsizlik maaşı alabilir miyim?
Eğer haklı nedenle fesih yaptıysanız ve SGK çıkış kodunuz doğru bildirilirse, işsizlik maaşı alabilirsiniz.
9. Haklı fesihte ihbar süresi gerekir mi?
Hayır. Haklı fesih derhal geçerlidir. İhbar süresi beklemeden ayrılabilirsiniz.
10. 1 yıldan az süredir çalışıyorum, tazminat alabilir miyim?
Kıdem tazminatı için aynı işyerinde en az 1 yıl çalışma şartı aranır. Ancak diğer işçilik alacaklarını (fazla mesai, tatil çalışmaları gibi) alabilirsiniz.
11. İşveren “istifa etti” derse ne olur?
Fesih bildiriminizi yazılı yaparsanız bu iddiayı çürütürsünüz. Tanık ve delillerle desteklemek önemlidir. Ancak tabii ki tek başına işverenin beyanı dikkate alınmaz.
12. Sağlık sorunlarım fazla çalışmaktan kaynaklanıyor, tazminat alabilir miyim?
Evet. Doktor raporuyla durum belgelendirilirse haklı fesih sebebidir.
13. Bayram günlerinde çalıştım ama ücret almadım, bu da haklı fesih midir?
Evet. Resmî tatillerde çalışmak zorunlu değildir. Ücret ödenmiyorsa haklı fesih yapılabilir.
14. İşveren yazılı mesai onayı almadı, bu geçerli mi?
Fazla mesai için yazılı onay alınması zorunludur. Aksi hâlde yapılan mesai yasal değildir.
15. Tazminatımı almazsam nereye başvurmalıyım?
Önce arabuluculuğa, ardından İş Mahkemesi’ne başvurabilirsiniz.
16. Fazla çalıştığım için psikolojik rahatsızlık yaşadım, bu da gerekçe olabilir mi?
Evet. Ruh sağlığınızın bozulduğu psikolojik raporla belgelenirse haklı fesih mümkündür.
17. Günde sadece yarım saat dinlenme izni veriliyor, bu yasal mı?
Hayır. En az 1 saatlik öğle arası zorunludur. Bu hak verilmezse çalışma kolunuza göre iş sözleşmesi haklı nedenle feshedilebilir.
18. İşveren beni fazla çalışmaya zorladı ama bordroda göstermedi. Bu durumda ne yapmalıyım?
Yazılı delil veya tanık beyanıyla fazla çalışmayı ispatlayarak tazminat talebinde bulunabilirsiniz.
19. Fazla çalıştığımı iş arkadaşlarım tanık olarak söyleyebilir mi?
Evet. Tanık beyanları iş davalarında oldukça etkili delillerdir.
20. Tüm haklarımı alabilmem için ne yapmalıyım?
Fesih gerekçenizi yazılı belirtin, belgelerinizi saklayın ve arabuluculuk sürecini zamanında başlatın. MUTLAKA BİR AVUKAT İLE ÇALIŞIN!
Diğer yazılarımız:
İstifa Edersem Tazminat Alabilir Miyim?
Site Temizlik Personeli İşten Kendi İsteğiyle Çıkarsa Tazminat Alabilir mi?
Site Güvenlik Personeli İşten Kendi İsteğiyle Çıkarsa Tazminat Alabilir mi?
Site Yönetimi İşten Çıkardı Ne Yapmalıyım?
Haksız Yere İşten Çıkarma Tazminatı
SGK Çıkış Kodu Nasıl Değiştirilir, Nasıl Düzeltilir?
Konum Bilgimiz:
İş Hukuku Avukatı İstanbul – Google Haritalarımız için tıklayınız.